Вашингтонда Орталық Азия елдерінің көпвекторлы сыртқы саясаты талқыланды

Биыл 6 наурызда Джордж Вашингтон университетінің еуропалық, ресейлік және еуразиялық зерттеулер институты Халықаралық инвестициялық және салық орталығымен бірлесіп «Орталық Азия: 21 ғасырдағы көпвекторлы саясаттың стратегиясы мен дамуы» тақырыбында конференция өткізді.

Эллиоттың Вашингтон халықаралық қатынастар мектебінде гибридті форматта өткен іс-шарада сараптамалық-талдау ұйымдары мен ғылыми-зерттеу институттарының өкілдері, қазіргі және бұрынғы саясаткерлер Орталық Азия елдерінің аймақты дамытуға арналған көпвекторлы саясатының Орталық Азияның Батыспен ынтымақтастығы, аймақтың экспорттық әлеуеті контекстіндегі рөлін, сонымен қатар, халықаралық қатынасты түрлендірудің қазіргі жағдайында жаңа көлік дәліздерін дамыту қажеттілігіне байланысты сын-қатерлер талқыланды.

«Көпвекторлы саясат Қазақстан тұрақтылығының негізгі факторы болып қала береді. Қазақстанның Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев негізін қалаған еліміздің сыртқы саясатына қатысты ұстанымы осындай. Қазақстанның тұрақты даму жылдары, барлық елмен достық, тең құқылы және өзара тиімді қарым-қатынас тәуелсіздік таңында қабылданған стратегиялық шешімнің тиімділігін дәлелдейді», - деді Нұрсұлтан Назарбаев Қоры директорының кеңесшісі, Қазақстан Республикасының Елшісі Қайрат Әбусейітов конференцияда сөйлеген сөзінде.

«Экономикалық өзара іс-қимыл белсенді дамып келеді, өнеркәсіп, энергетика және көлік саласындағы ірі өңірлік жобаларды жүзеге асыру үшін бірлескен инвестициялық қорлар құрылып жатыр», - деп Өзбекстанның АҚШ-тағы миссиясы басшысының орынбасары Гуломжон Пиримкулов Орталық Азиядағы өңірлік серіктестік пен тату көршілікке ризашылығын білдірді.

Американдық сарапшылардың пікірінше, қазіргі геоэкономикалық және геосаяси жағдайда Батыс елдеріне Орталық Азиямен әріптестікті нығайту үшін тарихи мүмкіндік беріліп отыр. Аймақтың стратегиялық геосаяси жағдайы, Ресейдің Орталық Азиядағы ықпалының әлсіреуі және Қытайдың экономикалық құлдырауы «Орталық Азиямен ынтымақтастықты тереңдету және оның Кавказбен және Еуропамен интеграциясы үшін айқындаушы факторларға айналуға тиіс, бұл барлық ойыншы үшін саяси және экономикалық тұрғыдан тиімді» – деді сыртқы Еуразияны зерттеу институтының саяси зерттеулер бағдарламасының аға ғылыми қызметкері доктор Стивен Блэнк.

Польшаның перспективалық зерттеулер институтының аға ғылыми қызметкері доктор Владислав Иноземцев өңірге батыстан тікелей шетелдік инвестициялар ағынының серпінімен және ынтымақтастық туралы қол қойылған жаңа келісімдермен қатар, Қазақстан мен Өзбекстан сияқты Орталық Азия елдерімен, пайдалы қазбаларды өңдеу саласында өзара іс-қимылды арттыру туралы пікір білдірді. Бұл Ресейдің Еуропа үшін энергетикалық ресурстарды жеткізуші ретінде танылуына ықпал етпек.

Осы ойды жалғаған Джеймстаун Қорының аға ғылыми қызметкері, доктор Маргарита Асенова орта дәлізді дамытудың Орталық Азия үшін ғана емес, сонымен қатар Түркия, Кавказ және Еуропа үшін мұнай, газ, тыңайтқыш және уран жеткізу маршруттарын құрудағы саяси және экономикалық маңыздылығын, байыту зауыттарын салу кезінде тиісті инвестициялық қолдауды атап өтті.

Конференцияға қатысушылар Орталық Азия елдерінің алдында тұрған климат пен су ресурсын басқару саласындағы сын-қатерлерді талқылады.

Ст. Бланк бұл мәселелерді шешуде БҰҰ қолдауымен үйлестірілген халықаралық күш-жігердің маңызды екенін, өйткені экологиялық сипаттағы түйткілдердің шекарасы жоқ әрі өзге өңірлердің дамуына салдары болуы мүмкін екенін атады.

Сарапшылар Орталық Азияның геосаяси маңыздылығы мен стратегиялық ахуалы туралы, сонымен бірге, аймақтағы елдерімен әріптестік деңгейі серіктестіктің нақты әлеуетіне сәйкес келмейтіні туралы келісімге келді, осыған байланысты АҚШ пен Еуропалық Одақ елдерін жан-жақты өзара іс-қимылды арттыру үшін көп күш салуға шақырды.