Мектепке дейінгі білім мәселелерін қалай шешуге болады

Нұрсұлтан Назарбаев Қоры мен "Елбасы академиясы" қорының салалық менеджерлері жобасы  аясында өткен кезекті талқылаудың тақырыбы Қазақстандағы мектепке дейінгі тәрбиеге арналды. Спикерлер  білім беру саласындағы осы маңызды жетістіктер мен проблемаларды талқылады.

"Елбасы Академиясы" корпоративтік қоры директорының орынбасары Ануар Жанғозин атап өткендей, " мектепке дейінгі білім беру саласында жетістіктер бар, бұл сала мемлекет пен жеке сектордың табысты, өзара іс-қимылын көрсетті, соның есебінен қазір жақсы дамуға қол жеткізілуде. Сонымен бірге, ашық сұрақтар да  бар: мысалы, объективті деректердің болмауы, сыртқы бағалау, зерттеулер жеткіліксіз, соның аясында ғалымдар саланың дамуын және бар проблемаларды тұрақты негізде талдай алады. Мектепке дейінгі білім беру саласына берілетін басымдықтың жеткіліксіздігі бойынша сұрақтар да бар: ұзақ мерзімді зерттеулер оның экономикаға және жалпы адами капиталдың дамуы үшін , басқа білім беру салаларына қарағанда көбірек әсер ететінін көрсетеді".

BTS Education ЖШС Бас директоры және "Қазақстанның жаңа мамандықтарының атласы" жобасының ұлттық үйлестірушісі Саясат Нұрбектің айтуынша, "мектепке дейінгі тәрбие білім берудегі, адамның қалыптасуы мен дамуындағы негізгі кезең ретінде академиялық, сараптамалық қауымдастық тарапынан да, білім беруді ұйымдастырушылар тарапынан да ерекше назарды аударуда". Ол мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру саласындағы бес жаһандық трендті атады:

1. ҚББ-ны экономикалық тұрғыдан адами дамудың маңызды кезеңдерінің бірі ретінде қабылдау, адами капиталға инвестициялар, жеке тұлғаны қалыптастыру, когнитивтік, психологиялық дағдыларды қалыптастыру;
2. міндетті мектепке дейінгі немесе мектепалды білім беру;
3. тәрбиешінің біліктілігі мен мәртебесіне қойылатын жоғары талаптар;
4. мемлекеттік-жеке меншік әріптестік;
5. білім беру жетістіктерін бағалау.

Қазақстандық үздіксіз білім беру қауымдастығының төрайымы Лейла Құленова мектепке дейінгі білім беру мен педагогтардың білім сапасын арттыру қажеттігіне назар аударды.Төменгі сапаның болуын,  арадағы байланыстың жоқтығымен салысырған ол "Мемлекеттік органдардың шешімдері бір жақты, талдау мен статистикадан айырылған: әлі күнге дейін бізде, даму орталықтарында, қосымша білім беру орталықтарында қанша ұзартулардың бар екенін ешкім білмейді" деді. Тағы бір себебі-мұғалім мамандығы түсініксіз және көптеген мұғалімдер диплом алу үшін ғана мұғалімдік саланы  таңдайды. Мектепке дейінгі тәрбие мен білімнің сапасы - Л. Кұленованың айтуынша, ең алдымен, қаржыландыруға байланысты.

Талқылау модераторы, балаларды ерте дамыту саласындағы сарапшы Гаухар Киікова "барлық аспектілер өзара байланысты және бірін екіншісіз қарастыру мүмкін емес. Мысалы, жалақыны көтеру мұғалімдердің білім беру сапасын жақсартуға әкелмейді" деді. Оның айтуынша, осы мәселелердің барлығын қазір Еl Umiti бағдарламасының мектепке дейінгі білім беру тобы талдауда. Топ жұмысының нәтижесі мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың сапасын арттыру бойынша үлкен  ұсыныстар әзірлеу болмақ.

Гүлнар Бектұрғанова Нұр-Сұлтан қаласындағы №1 "Бәйтерек" бөбекжай-бақшасының меңгерушісі ретінде,  мысалға ала отырып,  республиканың мектепке дейінгі ұйымдарын кадрлық қамтамасыз ету проблемалары туралы айтып берді. Оның айтуынша балалар мекемесіндегі негізгі өзекті мәселе-жұмыс істейтін мамандардың ескіруі: "Ұжымда әр түрлі мамандықтағы 62 педагог бар, олардың көпшілігі 45-тен 50 жасқа дейін, ал 21-ден 30 жасқа дейінгі жас мамандар бар-жоғы үшеу. 50 жастан 60 жасқа дейінгі және 60 жастан 65 жасқа дейінгі қызметкерлер санаты бар, бұл ұжымның 18,6%-ын құрайды". Екінші мәселе-жас мамандарды даярлаудың төмен деңгейі. Саланың ең өзекті мәселелерінің бірі-тәрбиешілердің жалақысы төмен: тәрбиешілер 78000 теңгеден алады. Ең жоғары жалақысы тек- 104000 теңгеге дейін.

Тараз қаласындағы "Indigo Preschool" балабақшасының құрылтайшысы және негізін қалаушы педагог-психолог Мәдина Бисенованың айтуынша, кадрлық  ашырқану, сондай-ақ кадрлардың тұрақтамауы, мектепке дейінгі білім берудің жеке секторында да қатты сезіледі. Бүгінде жеке балабақшаға маманды тарту қиын, оны ұстап тұру да оңай шаруа емес –деді ол. М.Бисенованың пікірінше, мектепке дейінгі білім беру сапасына әсер ететін негізгі факторлар – "педагогикалық кадрлар, әдіснамалық база-біздің білім беру стандарттарымыз, мемлекетті қолдау"деп атап өтті. Мемлекеттің қолдауы қаржылық және әдіснамалық көмекті білдіреді. Мемлекет,  спикердің "бизнес үшін серіктес болуға тиіс"екендігіне нақты сенімді.

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласындағы мәселелерді талқылауды ұйымдастырушылар, өткен пікірталас тек осы бағытта ғана емес, басқа да бағыттар бойынша ұсыныстар жасауға көмектеседі деп үміттенеді.

Өзгерістерді басқару бойынша салалық менеджерлерді даярлау бағдарламасы Нұрсұлтан Назарбаев Қорының бастамасымен бірге Үкіметпен бірлесіп  отырып жүзеге асырылуда. Бағдарламаның мақсаты-салалық сарапшыларды тарту және іріктеу, экономиканың негізгі салаларын трансформациялау мәселелерін шешетін өзгерістерді басқару жөніндегі менеджерлер тобын оқыту және қалыптастыру.